دکتر مهدی شیری درماتولوژیست فلوشیپ جراحی زیبایی
لیکن پلانوپیلاریس یک بیماری التهابی مو است . این بیماری با لیکن پلان پوستی که با بثورات خارش دار و غیر عفونی روی بازوها و پاها مشخص می شود ارتباط دارد.لیکن پلان پوستی از برجستگی های کوچک و چند طرفه ، به رنگ صورتی یا بنفش تشکیل شده است. تعداد قابل توجهی از متخصصان پوست معتقدند که ممکن است یک بیماری خود ایمنی باشد. لیکن پلان نوعی اختلال خودایمنی با واسطه سلول T است . در این بیماری سلولهای التهابی به یک پروتئین ناشناخته در داخل پوست و کراتینوسیتهای مخاطی حمله می کنند.در لیکن پلانوپیلاریس ریزش مو،خارش،پوسته ریزی و اسکار دائم مو داریم.فقط در کف سر نبوده و هرجایی که مو دارد را می تواند درگیر کند
این بیماری ممکن است در سایر بیماری های تغییر یافته سیستم ایمنی نیز مانند ویتیلیگو (پیسی) ، درماتومیوزیت، اسکلروز لیکن دیده شود. این بیماری حدود 1 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد. به طور معمول در افراد بالای 30 سال رخ می دهد.
لیکن پلان یک بیماری عفونی است؟
بسیاری از افرادی پس از دیدن ضایعات دهانی و پوستی ناشی از لیکن پلان بسیار نگران می‌شوند و درباره قابلیت انتقال این بیماری سال می‌پرسند. باید بگوییم که لیکن پلان یک بیماری عفونی نیست و فرد مبتلا یا افراد نزدیک به او اصلاً نباید از این بابت نگرانی داشته باشند. همچنین این بیماری اصلاً قابلیت انتقال از فرد مبتلا به دیگر افراد سالم را ندارد. برخی نیز بر این باورند که لیکن پلان نوعی سرطان است، که باید در همین‌جا این ادعا را رد کنیم. لیکن پلان هیچ ارتباطی با انواع بیماری سرطان ندارد.
دلایل بروز لیکن پلان مویی، پوست و دهان
علت ابتلای افراد به بیماری لیکن پلان معمولاً مشخص نیست، اگرچه علل احتمالی این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:
- هپاتیت C: هپاتیت C ویروسی است که به کبد حمله می‌کند. گاهی در افراد مبتلا به بیماری هپاتیت C بیماری لیکن پلان مشاهده می‌شود
- مصرف برخی داروها: بعضی از دارو ازجمله داروهایی که برای درمان فشارخون بالا، دیابت، بیماری قلبی و مالاریا مورداستفاده قرار می‌گیرند، موجبات بروز علائم بیماری لیکن پلان را فراهم می‌کنند
- واکنش ناشی از دندان‌پزشکی: شاید این مورد بسیار نادر باشد، اما در برخی از افراد مشاهده شده که پس از انجام درمان دندان‌ها به‌ویژه پر کردن دندان با فلز علائم بیماری لیکن پلان پدیدار شده است
- واکنش خودایمنی: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سیستم دفاعی خود بدن، اشتباهاً به سلولهای دهان، پوست و فولیکول‌های مو حمله می‌کند
علائم پوستی لیکن پلان
شایع‌ترین علائم لیکن پلان، برآمدگی‌های قرمز براق یا بنفش است. این برجستگی‌ها سفت هستند و ممکن است کمی یا زیاد خارش داشته باشند. شما ممکن است تنها چند ضایعه پوستی داشته باشید یا اینکه تمام پوستتان درگیر این ضایعات باشند. خطوط یا پوسته‌های سفید ریز ممکن است در کنار برآمدگی‌های قرمز و بنفش دیده شوند.
آن‌ها می‌توانند در هر نقطه از بدن به وجود بیایند، اما بیشتر در مچ دست، بازو، پشت و مچ پا دیده می‌شوند. ممکن است لکه‌های پوسته‌پوسته ضخیم روی ساق پا و مچ پا ظاهر شوند. گاهی اوقات، برجستگی‌هایی روی پوست شما ممکن است در ناحیه‌ای ظاهر شود که پوست شما خراشیده یا سوخته است. لکه‌های تیره پوست ممکن است جایگزین برجستگی‌های پوستی شوند که محو می‌شوند. این لکه‌ها معمولاً پس از چندین ماه محو می‌شوند.
علائم لیکن پلان مویی
به قرمزی، تحریک و برجستگی‌های ریز علائم لیکن پلان روی پوست سر هستند. در مواردی ریزش مو نیز علامت بروز بیماری لیکن پلان محسوب می‌شود. گاهی افراد مبتلا به لیکن پلان از نازک شدن و ریزش تکه‌ای موی سر شکایت می‌کنند.
سه شکل بالینی از بیماری لیکن پلانوپیلاریس مشاهده می‌شود:
- فرم کلاسیک
- ریزش موی فیبروزدهنده Frontal fibrosing alopecia
- سندروم گراهام لیتل Graham Little syndrome
در فرم ریزش موی فیبروزدهنده درگیری در نواحی پیشانی دیده می‌شود که موهای ابروها نیز ممکن است درگیر شود.
در سندروم گراهام لیتل که خیلی نادر است، موهای نواحی زیر بغل و کشاله ران نازک شده و درگیری فولیکول موهای اندام‌ها و تنه دیده می‌شود.
معمولا لیکن پلانوپیلاریس بدون شواهد درگیری در سایر نواحی بدن وجود دارد ولی ممکن است ضایعات لیکن پلان بطور همزمان (30 درصد) روی پوست، ناخن و مخاط‌ها دیده شود.
چه کسانی به لیکن پلان مویی مبتلا می‌شوند؟
لیکن پلانوپیلاریس معمولا زنان جوان را درگیر می‌کند، هر چند که در هر سنی ممکن است ایجاد شود. لیکن پلان مویی معمولا همزمان با لیکن پلان پوستی، ناخن و دهانی ایجاد می‌شود و با درگیری فولیکول‌های مو باعث ریزش موی دائمی می‌شود.
علت لیکن پلان مویی چیست؟
علت بیماری به خوبی مشخص نشده است اما از آنجایی که لیکن پلان نوعی بیماری التهابی و خودایمنی است، می‌توان علل ژنتیکی و محیطی مانند استرس، سیگار، آلودگی هوا و… را در ایجاد آن دخیل دانست. ابتلا به هپاتیت، درمان‌های طولانی مدت با آنتی‌بیوتیک‌ها (به علت ابتلا به بیماری‌های عفونی)، مصرف دارو در بیمارانی که مشکلات قلبی دارند نیز از علل دیگر ابتلا به ریزش مو به علت لیکن پلان است که البته این علل شیوع کمتری دارد.
تشخیص لیکن پلان مویی و دیگر انواع آن
باید توجه داشت که در چکاپ‌های عادی ریزش مو، بیماری لیکن پلان با آزمایش خون تشخیص داده نمی‌شود. در مرحله اولیه که بیمار جهت درمان ریزش مو به پزشک متخصص پوست مراجعه می‌کند علت ریزش مویی که در اثر بیماری لیکن پلان بروز کرده مشخص نیست و بظاهر مشکلی وجود ندارد. تشخیص قطعی این عارضه با نمونه‌برداری از پوست سر و آزمایش نمونه امکان‌پذیر است. در مواردی که ریزش مو با درمان‌های معمول که به وسیله پزشک متخصص تجویز می‌شود. اگر ریزش مو در طی مدت 2 ماه برطرف نشود باید بیوپسی پوست سر و آزمایش انجام شود زیرا پس از 60 روز ریشه مو تخریب شده و رویش موها به حالت عادی برنمی‌گردد. همچنین برای شناسایی دقیق‌تر علت ریزش مو، تست ریزش مو می‌تواند به شما کمک کند.
درمان لیکن پلان مویی
اگر بیوپسی شما لیکن پلان را نشان داد و هیچ علامتی نداشتید، احتمالاً نیاز به درمان نیست. در بیشتر موارد لیکن پلان در عرض ۲ سال برطرف یا درمان می‌شود. اگر علائمی مانند خارش شدید پوست سر، زخم پوست، زخم در دهان یا ناحیه تناسلی داشته باشید، پزشک از روش‌های درمانی برای بهبود وضعیت شما استفاده می‌کند. اگر لیکن پلان روی پوست سر رشد کرده باشد، درمان برای جلوگیری از ریزش دائمی موها بسیار ضرورت دارد.
روش‌های درمان لیکن پلان مویی و دیگر انواع آن
لیکن پلان هیچ درمان قطعی ندارد، اما درمان‌های مختلفی می‌توانند در تسکین و افزایش سرعت بهبود آن کمک کنند.جهت انتخاب روش درمانی مناسب با متخصص پوست خود مشورت کنید
عوارض ابتلا به لیکن پلان مویی
برخی از شواهد نشان می‌دهند که لیکن پلان دهانی شاید یک هشدار اولیه برای سرطان دهان باشد. بنابراین حتماً حداقل سالی دو بار برای معاینه دهان به دندان‌پزشک و جهت معاینه پوست به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
آیا کاشت مو و رشد مجدد موها در لیکن پلان مویی امکان‌پذیر است؟
در گذشته کاشت مو در مناطقی از سر که دچار اسکار شده‌اند غیرممکن بود زیرا این مناطق دچار تغییرات دژنراتیو شده و با کاهش عروق خونی (واسکولاریتی) همراه هستند. همچنین مناطقی از سر که می‌توان از آن‌ها برای برداشت فولیکول مو استفاده کرد دچار اسکار شده و عملا از بین می‌رفتند و تعداد کافی فولیکول مو برای پوشش بافت اسکار وجود نداشت. به همین دلیل کاشت مو در این مناطق بسیار دشوار و در عین حال رضایت‌بخش نبود. اما اخیرا نتایج چندین مقاله از کاشت موفقیت‌آمیز مو در مناطقی از سر که در اثر لیکن پلان مویی دچار اسکار شده بودند خبر دادند. در کل می‌توان گفت که آینده درخشانی برای کاشت مو در درمان لیکن پلانوپیلاریس وجود دارد و به زودی روش‌هایی ارزان و سریع برای رشد مجدد مو در بیماران مبتلا به لیکن پلان مویی عرضه می‌شوند.
بصورت خلاصه مشخصات بیماری:
- نام دیگر بیماری: لیکن پلانوپیلاریس
- شیوع بیماری: در زنان جوان شایع‌تر است.
- علائم بیماری: ریزش مو دائمی، پوسته ریزی، قرمزی پوست
- نشانه‌های بیماری: کنده شدن موها، عدم وجود فولیکول مو، التهاب فولیکول‌ها
- دوره بیماری: مزمن
- علت بیماری: خودایمنی
- فاکتورهای خطر: ابتلا همزمان به لیکن پلان
- تشخیص: معاینه فیزیکی، بیوپسی پوست
- تشخیص‌های افتراقی: درماتیت سبورئیک، آلوپسی آره آتا، طاسی آندروژنیک، لوپوس پوستی یا دی ال ایی
- درمان: تخصصی و فوق تخصصی
- پیش‌آگهی: متوسط
