دکتر مهدی شیری درماتولوژیست فلوشیپ جراحی زیبایی
معرفی انواع کهیر و چگونگی درمان آن
کهیر یکی از مشکلات پوستی است که بروز آن محدود به نقطه خاصی از بدن نمی‌شود و اغلب با سوزش و خارش همراه است. عوامل متعددی وجود دارد که در نتیجه آن‌ها تمام یا بخشی از بدن درگیر این عارضه پوستی می‌شود.
کهیر چیست؟
کهیر که در علم پزشکی با عنوان اورتیکاریا (urticaria) یا اسم عامیانه‌تر Hives شناخته می‌شود، باعث ایجاد تورم، خارش، التهاب و سوزش در تمام پوست بدن یا بخش‌های مختلفی از آن خواهد شد. به جرات می‌توان گفت چیزی حدود ۲۰ درصد از مردم جهان حتی برای یک بار، این عارضه پوستی را در انواع مختلف آن تجربه کرده‌اند.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کهیر، در زمره شایع‌ترین عارضه‌های پوستی قرار می‌گیرد که شاید اذیت‌کننده باشد اما در ۹۹ درصد مواقع، بیماری خطرناک و کشنده‌ای نخواهد بود.
دلیل علمی بروز کهیر در پوست بدن، فعال شدن یک سری از سلول‌های ایمنی پوست که ماست سل نام دارند، بیان شده است.
زمانی که یک عامل درونی یا خارجی سلول‌های ماست سل را فعال کند، آن‌ها شروع به تولید ماده‌ای شیمیایی به نام هیستامین خواهند کرد. این ماده و مواد دیگری که توسط این سلول‌ها تولید می‌شوند، عارضه پوستی به نام کهیر را به وجود خواهند آورد.
آنچه باید درباره کهیر بدانید
متاسفانه ناآگاهی در زمینه‌های مختلف باعث شده است تا افراد در هنگام مواجهه خود یا نزدیکان به ضایعه پوستی کهیر، دچار استرس و نگرانی شوند. برای همین بد نیست نکاتی را درباره کهیر بدانید:
- مسری نیست و سرایت پیدا نمی‌کند.
- کشنده نیست.
- در اکثر مواقع قابل درمان است.
- هر قرمز و التهاب پوستی، کهیر محسوب نمی‌شود.
- شناسایی عوامل بروز آن به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.
معرفی انواع کهیرهای پوستی
این ضایعه‌های پوستی معمولا زود خوب می‌شوند. اما در حالت کلی اگر بخواهیم انواع کهیرهای پوستی را دسته‌بندی کنیم، باید این کار را از لحاظ مدت زمان ابتلا انجام دهیم.
بنابراین با توجه به این موضوع انواع کهیر را در دسته‌های زیر قرار می‌دهیم:
کهیرهای حاد
این کهیرها مدت زمان ابتلای کمی دارند. یعنی در بهترین حالت چند ساعت و در بدترین حالت ممکن، فرد را ۶ هفته درگیر این عارضه می‌کنند. کهیرهای از نوع حاد، اغلب نیازی به درمان یا مصرف داروی خاصی ندارند و گاهی خودبهخود از بین خواهند رفت.
شایع‌ترین کهیرهای حاد عبارت هستند از:
کهیر بارداری
یکی از رایج‌ترین کهیرهای حاد پوستی، کهیر در بارداری است. عموما خانم‌هایی که ماه‌های اول یا آخر دوره بارداری را سپری می‌کنند، با این نوع کهیر مواجه خواهند شد.
هنوز دلیل اصلی این ضایعه پوستی مشخص نشده است. اما تحقیقات نشان می‌دهد، زمانی که رشد جنین منجر به افزایش سایز شکم در دوران بارداری شود، پوست در حالت کشش قرار می‌گیرد و آنتی‌ژن تولید می‌کند.
هنگامی که تولید این آنتی‌ژن‌ها به بیشترین مقدار خود برسد، پوست به التهاب، خارش، قرمزی دچار خواهد شد که به آن کهیر بارداری می‌گویند. کهیر بارداری برای مادر و جنین خطرناک نیست و سلامت آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد.
کهیر عصبی
تنش‌های عصبی در برخی افراد منجر به بروز کهیرهای پوستی می‌شود. این کهیرها که از اعصاب ناآرام نشات می‌گیرند، ظاهر متفاوتی با دیگر ضایعات پوستی دارند. لکه و جوش‌های برجسته قرمز رنگی که بعد از استرس، اضطراب و ناآرامی روی پوست افراد ظاهر می‌شود، همان کهیرهای عصبی است.
مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار باعث می‌شود تا شدت این ضایعه پوستی افزایش پیدا کند. پس بهتر است در زمان ابتلا به کهیر عصبی، از مصرف این نوشیدنی‌ها اجتناب کنید.
کهیرهای مزمن
این نوع عارضه‌ها که به کهیر مزمن معروف هستند، در بهترین حالت ممکن بیش از ۶ هفته طول می‌کشند و اغلب پزشکان راهکارهایی برای درمان آن‌ها پیش روی افراد مبتلا قرار می‌دهند.
متاسفانه این نوع کهیر آنقدر دردناک و آزاردهنده است که زندگی شخص مبتلا را مختل می‌کند و باعث می‌شود فرد خواب، خوراک، کار و روند زندگی درستی نداشته باشد.
تحقیقات نشان داده است، نیمی از کسانی که به کهیر مزمن مبتلا می‌شوند، بعد از یک سال به بهبودی کامل دست پیدا می‌کنند.
ناگفته نماند که این نوع کهیر، خود دو زیردسته دارد که به شرح زیر هستند:
- کهیر القایی مزمن: این عارضه زمانی بروز پیدا می‌کند که عامل تحریک‌کننده با پوست تماس داشته باشد. این کهیر در علم پزشکی با عنوان Chronic Inducible Urticaria شناخته می‌شود.
- کهیر خودبه‌خودی مزمن: این عارضه همان‌طور که نام آن نشان می‌دهد، کاملا خودبهخود به وجود می‌آید و ریشه آن مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای است. در علم پزشکی این کهیر را با عنوان Chronic Spontaneous Urticaria می‌شناسند.
کهیر فیزیکی
این نوع عارضه پوستی ربطی به حساسیت‌های غذایی، دارویی، تماس عامل تحریک‌کننده به پوست و مسائل مشابه ندارد. آن‌ها زمانی به وجود خواهند آمد که پوست نسبت به تحریکات فیزیکی مانند نور خورشید، سرما، گرما و عوامل محیطی دیگر واکنش نشان دهد.
کهیر چه علائمی دارد؟
هر نوع بیماری به شیوه‌ای خود را نشان می‌دهد. کهیر هم به عنوان ضایعه پوستی، یک سری علائم و نشانه‌هایی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره کرده‌ایم. زمانی که شاهد این علائم روی پوست خود و نزدیکان بودید، می‌توانید به‌سرعت ضایعه پوستی کهیر را تشخیص دهید.
- احساس خارش در پوست
- قرمز شدن پوست
- ملتهب شدن و برآمدگی پوست
- سفید شدن قسمت ملتهب بعد از فشار دادن
علل بروز کهیر چیست؟
تعداد عواملی که به عنوان علل بروز کهیر شناخته شده‌اند، بسیار زیاد است. بعضی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت هستند از:
بعضی از خوراکی‌ها
مواد درون بعضی از خوراکی‌ها با ساختار بدنی برخی افراد سازگار نیست. به همین خاطر، خوردن آن‌ها باعث می‌شود تا روی پوست بدن فرد کهیر به وجود آید. شایع‌ترین این خوراکی‌ها، مغزجاتی از قبیل بادام زمینی، فرآورده‌های حیوانی مانند تخم مرغ و غذاهای دریایی از جمله صدف هستند.
بعضی از داروها
بعضی از داروها باعث بروز ضایعه‌های پوستی از قبیل کهیر می‌شوند. به همین خاطر است که پزشکان توصیه می‌کنند تا افراد قبل از استفاده از بعضی داروها در روند درمان، آن را امتحان کنند تا از حساسیت‌زا بودن یا نبودن دارو مطلع شوند.
شایع‌ترین این داروها به شرح زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک‌هایی از قبیل سولفا و پنی‌سیلین
- مسکن‌هایی از قبیل کدئین و مورفین
- داروهای ضدالتهابی از قبیل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
اکثر عفونت‌ها
عفونت‌های بدنی به دو دسته عفونت باکتریایی و ویروسی تقسیم‌بندی می‌شوند. هر یک از این عفونت‌ها انواع مختلفی دارند که بعضی در بدن افراد مختلف باعث ایجاد ضایعه پوستی کهیر می‌شوند. شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی که به عنوان عامل ایجاد کهیر معرفی شده‌اند عبارت هستند از:
- گلودردهای چرکی
- عفونت مجاری ادرار
- عفونت مقاربتی
- عفونت روده
از عفونت‌های ویروسی که منجر به بروز کهیر می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرماخوردگی
- هپاتیت
- آنفولانزا
- مونونوکلئوز عفونی
بعضی حیوانات خانگی
مو، بزاق دهان و فضولات بعضی از حیوانات خانگی باعث ایجاد کهیرهای پوستی می‌شود. گربه، سگ و حیواناتی از این قبیل، در این دسته قرار می‌گیرند.
نیش حشرات
ناحیه اطراف نیش حشراتی از قبیل زنبور روی پوست، گاهی دچار کهیر می‌شود. البته بعضی مواقع این کهیر به کل بدن سرایت می‌کند که به آن واکنش شدید آنلافلاکسی می‌گویند. این نوع کهیر باید سریعا درمان شود چون امکان دارد ریه، مجاری تنفسی و حتی بخش‌های دیگر را درگیر کند.
کهیر را چگونه درمان کنیم؟
همان‌طور که بارها در بخش‌های گذشته بیان کردیم، انواع کهیر هیچ موقع نمی‌توانند کشنده و خطرناک باشند. مگر در حالت‌های خاص که به‌ندرت اتفاق می‌افتد.
هر چند در اغلب مواقع کهیرها خودبهخود بهبود پیدا می‌کنند اما آزاردهنده بودن التهاب، قرمز، خارش و سوزش پوست در هنگام ابتلا به این مشکل، افراد را به فکر درمان می‌اندازد.
از دوران گذشته روش‌های درمان متعددی برای درمان کهیر وجود داشته است. این روش‌های قدیمی هنوز هم در میان کسانی که به طب سنتی معتقد هستند و داروهای گیاهی مصرف می‌کنند، طرفدار دارند اما کهیر در طب جدید بخوبی شناخته شده و بهرت است جهت درمان به متخصص پوست مراجعه نمایید
درمان کهیر خانگی
در درمان خانگی ضایعه پوستی کهیر لازم است تا سبک زندگی خود را تغییر دهید و از عوامل محرک دور بمانید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم:
- استرس، اضطراب و ناراحتی را از خود دور کنید.
- مصرف دخانیات را حتی‌الامکان قطع کنید.
- نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار مصرف نکنید.
- برای شست‌وشوی پوست خود از شوینده‌های ملایم استفاده کنید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ و غیرنخی اجتناب کنید.
- خوراکی‌هایی را که موجب ایجاد آلرژی می‌شوند از سبد غذایی خود حذف کنید.
- از مصرف داروهای حساسیت‌زا دوری کنید.
- در زمان بروز کهیر، از کمپرس‌های یخ روی پوست خود استفاده کنید.
درمان کهیر دارویی
گاهی سوزش، خارش و التهاب کهیر آنقدر زیاد است که روش‌های درمان خانگی و طب سنتی پاسخگو نیستند. در این هنگام بهتر است به سراغ داروهای مخصوص درمان کهیر بروید که بعضی خوراکی هستند و تعدادی دیگر به‌صورت موضعی قابل استفاده خواهند بود.
اما بهتر است قبل از استفاده داروهای مختلف به متخصص پوست مراجعه کنید تا بعد از شناسایی عوامل تحریک‌کننده، درمان دارویی شروع گردد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
حال که با انواع کهیر آشنا شدید و مدت زمان ابتلای هر کدام از آن‌ها را فهمیدید، می‌دانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید. اگر کهیر پوستی شما یا نزدیکان بیش از یک ماه طول کشید و هیچ یک از روش‌های درمانی خانگی پاسخگو نبود، به سراغ متخصص پوست بروید. همچنین اگر کهیر شما همراه تورم لب ها و دست ها یا تنگی نفس یا اسهال یا کاهش فشار خون بود سریعا به اورژانس مراجعه کنید
